Vrezen christenen terecht voor een controlemaatschappij? Techdeskundige antwoordt

Dit artikel verscheen origineel op CIP.nl met als titel: “Vrezen christenen terecht voor een controlemaatschappij? Techdeskundige antwoordt”

Met de coronapas is de QR-samenleving realiteit. Ligt een controlemaatschappij op de loer vragen bezorgde burgers, ook binnen christelijk Nederland, zich af. Rick Bouter wees eerder op deze website als co-founder en voorzitter van Stichting Techthics op de gevaren van Big Tech. Naar aanleiding van de invoering van de coronapas en zorgen over de QR-maatschappij stelt CIP.nl een aantal actuele vragen aan Bouter.

Je waarschuwde eerder op CIP.nl voor technologische ontwikkelingen. Hoe kijk jij naar de coronapas en daaraan gekoppelde QR-samenleving?
“Gezien een 2G scenario vergaande gevolgen heeft op onze samenleving zouden we in ieder geval een tweetal vragen mee moeten nemen in ons debat: “Waarom zouden we kiezen voor een scenario, welke een vergaande negatieve impact heeft op onze vrijheid, zonder dat er concreet bewijs is dat het effectief bijdraagt in de strijd tegen corona?” en: “Gaan de technologische maatschappelijke infrastructuur welke nu aan de basis ligt voor de QR-samenleving ook in een later stadium gebruikt worden voor vergaande massa surveillance?”

De coronapas en QR-samenleving spelen polarisatie in de kaart. Polarisatie, als continue focus op tegenstellingen in onze samenleving is een verarming in de aanpak van corona. Mensen worden gewogen en beoordeeld op hun morele overweging wat resulteert in verwijdering. Vetes over de coronapas en QR-samenleving gaan door gezinnen, families, bedrijven en kerken heen. Persoonlijk kan ik begrip opbrengen voor ieder standpunt zolang dit doordacht is vanuit eigen motivatie en overtuiging en dit onderbouwd kan worden. Luisteren om elkaar te ondermijnen of te scoren op social media lijkt de norm te zijn. Luisteren om te begrijpen lijkt verheven naar kunst, waar dit gemeengoed zou moeten zijn.

"We komen mede door technologische vooruitgang, versneld op een kantel punt waar onze privacy serieus bedreigd worden." #Techthics #masssurveillance #controllemaatschappij Click To Tweet

Momenteel kijk ik met grote bezorgdheid naar de snelheid van het mogelijk doorvoeren van vergaande en ingrijpende maatregelen door een demissionair kabinet. Op basis van de technologische mogelijkheden vandaag de dag. Op tal van gebieden boekt de technologie snel vooruitgang. Gelukkig maar, dit heeft in ons verleden sterk bijgedragen aan onze welvaart en ons welzijn. Maar naast de vooruitgang maak ik me zorgen vanuit een ethisch technologisch perspectief. Denk bijvoorbeeld aan alle ‘slimme’ apparaten welke steeds beter inspelen op onze behoeften of digitale abonnementen vormen als Spotify, Netflix welke onze voorkeur beter kennen dan wijzelf.

Ook komen we, mede door technologische vooruitgang, versneld op een kantel punt waar onze privacy, recht op vergetelheid (democratische) vrijheid en andere essentiële zaken, serieus bedreigd worden. De coronapas is een concreet voorbeeld en momenteel een groot aanjager in deze ontwikkeling. Dit terwijl er geen gedegen onderzoek naar de effectiviteit en impact van een coronapas gedaan is, maar als aanbeveling is gegeven om een gedifferentieerd beleid mogelijk te maken.”

“Weglopen en de kop in het zand steken is niet de juiste benadering van techniek”, stelde je eerder. In hoeverre is er aan het doorvoeren van de coronapas een evenwichtig maatschappelijk debat voorafgegaan over de vraag of een QR-samenleving gewenst is? Is men in (christelijk) Nederland voldoende nuchter en waakzaam?
“De vraag is of er momenteel wel ruimte is voor fundamenteel en gebalanceerd debat over de coronapas en QR-samenleving”, antwoordt de voorman van Techthics. Als tegenstander van het beleid ben je nu eenmaal niet populair bij de gevestigde orde.

"Waarom zou je een complete groep Nederlanders buiten spel te zetten voor een onbewezen systeem?" #Techthics #masssurveillance #controllemaatschappij Click To Tweet

Vanuit een technologisch oogpunt is veel mogelijk maar niet alles wat kan is wenselijk. Technologie mag nooit leidend zijn. Wat ik mis bij de voorstanders van 2G-systeem is gedegen onderzoek en het bewezen succes ervan. Waarom zou je een complete groep Nederlanders buiten spel te zetten voor een onbewezen systeem? Het drijft een steeds verdergaande wig in de samenleving en zorgt voor verwijdering. De menselijke integriteit van het lichaam en keuzes hier omtrent lijken steeds meer punt van discussie te worden, dat is onwenselijk. We moeten oppassen om ten tijde van crisis onze principes en overtuiging met snelheid over boord te zetten.

Siri Beerends benoemde het onlangs terecht en pakkend in haar artikel op Netwerk Mediawijsheid: “De geschiedenis leert dat technologie vaak voor andere doeleinden wordt ingezet dan het oorspronkelijk beoogde doel. Het initiële doel van de coronapas (coronabestrijding, al is er geen bewijs dat zo’n pas ook echt werkt tegen virusverspreiding en lijkt het vooral een economische maatregel) kan de weg vrijmaken om ook bij andere ziektes en gelegenheden zo’n ingrijpend controlesysteem op te tuigen.” Wees niet naïef, de coronapas is zo omvangrijk dat het schreeuwt om een fundamenteel debat. Een debat over de effectiviteit, over de langetermijnstrategie, de tijdsbepaling en afschaffing ervan.

Wees nuchter en waakzaam. We mogen nuchter in het leven staan omdat God alles in de hand heeft. Hierin mogen we een stuk ontspanning vinden als we geloven dat er niets gebeurt in de wereld zonder Zijn goed vinden. Waakzaam om dat dit een Bijbels principe is. Nuchter zijn is iets anders dan naïviteit tegen huidige ontwikkelingen die we kunnen zien aankomen. Waakzaamheid is ook iets anders als beschouwen waar ik veel mensen in zie berusten. Waakzaamheid is wat mij betreft een opdracht.”

Sommige christenen willen principieel niet meegaan met de QR-samenleving. Men vreest op termijn voor een controlemaatschappij. De coronacrisis zou in hun ogen als katalysator kunnen fungeren. Begrijp je die vrees? Is die vrees terecht?
“Een controlemaatschappij is momenteel al realiteit in een land als China welke een alomvattend sociaal score systeem geïmplementeerd heeft. Op basis van je handelen in de maatschappij kun je voorrechten verdienen of verliezen. Bezoek je vaak ouderen dan heb je bijvoorbeeld meer kans op een betere baan of school voor je kinderen. Benadeel je anderen heeft dit bijvoorbeeld als resultaat dat je niet meer met de trein door het land mag reizen. Zoals je begrijpt is vrijheid in een soortgelijk scenario een relatief begrip geworden. Vrijheid is beperkt tot de grenzen welke de overheid als grenssteller met de hulp van technologie en Big Tech stelt.

"Op Europees niveau wordt hier hard voor gelobbyd door overheden en Big Tech in de vorm van een ‘volmaakte’ digitale identiteit. Corona versnelt deze ontwikkeling." #Techthics #masssurveillance #controllemaatschappij Click To Tweet

Vanaf januari 2022 worden met corona besmette Zuid-Koreanen gevolgd met behulp van gezichtsherkenning middels kunstmatige intelligentie. Landen als India, Polen, Japan, China, Rusland en diverse Amerikaanse staten hebben met deze techniek ook al kennisgemaakt en ge ëxperimenteerd. De Engelse National Health Service (NHS) heeft een app, waar ook het vaccinatie paspoort zit, onlangs een update gegeven met zaken die ze van burgers willen weten. ‘Gegevens met betrekking tot geestelijke gezondheid, levensstijl, etnische afkomst, biometrische gegevens en vermeend crimineel gedrag.’”

Nederland
“De angst van veel mensen is dat ook in Nederland corona een installatie periode is om de infrastructuren voor een nationaal, Europees of zelfs mondiaal sociaal kredietsysteem uit te rollen”, merkt Bouter op. “Deze installatie tijd zou dan nodig zijn om het systeem technologisch operationeel te maken, zowel wettelijk als ook om daarvlak onder burgers te krijgen. Kern in dit systeem is een alomvattend digitale identiteit waaraan alles gekoppeld is, medische gegevens, pensioen, internet gebruik, milieu uitstoot, etc.

Nederland is overigens niet het beste jongetje van de klas. De Nederlandse politie, en mogelijk ook gemeenten, gebruikte het omstreden gezichtsherkkingsoftware genaamd Clearview in het verleden op basis van illegaal verkregen fotos via o.a. sociale media. Naast de impact op privacy breuk lijkt er een ‘doorgeslagen focus op operationele veiligheid’.

Dus die angst begrijp ik niet alleen, maar deze is ook terecht. De vrees voor een controle maatschappij dichtbij huis is namelijk niet ongegrond. Je gaat te snel als je denkt dat dit niet in Europa en Nederland kan komen. Op Europees niveau wordt hier hard voor gelobbyd door overheden en Big Tech in de vorm van een ‘volmaakte’ digitale identiteit. Corona versnelt deze ontwikkeling. Dit digitale persoonsbewijs is dan de entiteit voor alle onuitwisbare informatie van en over een burger. Dit is een ontwikkeling die we in de gaten moeten houden. Het positieve is dat de burger de zeggenschap heeft over zijn eigen data en hijzelf beslist wie toegang heeft tot deze data.

"Als je je bewust bent van de mogelijk impact van een dergelijk systeem kan ik me goed voorstellen dat je wantrouwend en terughoudend bent tegen het QR-paspoort." #Techthics #masssurveillance #controllemaatschappij Click To Tweet

Echter doordat alle burgerinformatie onuitwisbaar opgeslagen staat en de onderlinge relaties tussen deze informatie bekend kunnen worden bij overheden, farma, technologie, bank & verzekering en andere organisaties kunnen burgers steeds meer gestuurd/bestuurd gaan worden in de keuzes die zij maken. Het gevaar van massa surveillance zit hem dus mede in de mogelijkheid dat (keuze) vrijheid steeds minder bestaat en praktisch haalbaar is voor specifieke groepen. Het is duidelijk dat ook de ideologie van deze besturende groepen leidend zal zijn in de vorming van burgers.

Sterker nog, de kans is groot dat een burger zijn eigen data verkoopt om gebruik te maken van de diensten van aanbieders. (Dit is tot op zekere hoogte niet nieuw, denk aan het gebruik van sociale media. De dienst is gratis en jouw data het verdienmiddel). In hoeverre bepalen we zo nog wat we eten of wat voor verzekering we hebben? In hoeverre worden onze online uitingen gecensureerd of heeft dit impact op overheidsfacaliteiten die we vandaag de dag gebruiken? Zit je aan je Co2-taks kun je dit jaar niet meer je vakantie boeken en moet je deze uitstellen tot je volgend jaar weer ruimte hebt. Ook is het met deze technologie, niet ondenkbaar dat landen ondergeschikt worden aan instituten als de Europese Unie omdat ‘besturen’ opeens een hele andere dimensie krijgt. Als je je bewust bent van de mogelijk impact van een dergelijk systeem kan ik me goed voorstellen dat je wantrouwend en terughoudend bent tegen het QR-paspoort. Overigens is het goed om te noemen dat er ook goede toepassingen van een digitaal paspoort zijn zoals het tegengaan van fraude, witwassingen enzovoorts.

Om deze reden moeten we hier ook, van huiskamer tot Den Haag over in gesprek. Is de QR-pas een middel ten bestrijding van corona of is het de basis van een (straks tijdeloze) massa surveillance op Europees of mondiaal niveau? Wat is de langetermijnstrategie inzake corona, en hoe past een thema als test- en QR-samenleving hierin? Wat doen we met de coronapas als corona onder ‘controle’ is? (en wie bepaalt dit)?” “Focus je niet alleen op het hier en nu. Zoek de dingen die boven zijn. Het hier en nu is slechts tijdelijk.”

De coronacrisis is voorlopig nog niet ten einde. Wat zou je christenen willen meegeven, als het gaat om (de snelheid van) technologische ontwikkelingen?
“Wees nuchter en waakzaam”, geeft Bouter mee. “Verdiep je in de huidige ontwikkelingen. Niet alleen de politieke debatten probeer ook eens te kijken naar welke technologisch en maatschappelijke onderstromen zichtbaar worden. Vraag jezelf af, wat vind ik hiervan? Is dit een lange termijn oplossing waar we met elkaar achter kunnen staan vanuit een christelijk ethisch perspectief? Dit debat zie je bijvoorbeeld veel meer in de medisch ethische thema’s.”

Verder pleit hij voor luisteren en begrip “voor elkaars mening en de kunst van het luisteren weer tot gemeengoed te maken. Heb begrip voor elkaar en durf open te staan voor andere meningen en te luisteren om te begrijpen. En zoek de dingen die boven zijn: Als laatste, focus je niet alleen op het hier en nu. Zoek de dingen die boven zijn. Het hier en nu is slechts tijdelijk.”

Lees ook: Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel: een bedreiging of een kans?. Klik hier voor meer informatie over het werk van Stichting Techthics.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.